Over Spoorijzer RT11 Both nr 30

Helaas is ook het verleden van deze Spoorijzer niet geheel bekend. Wel is duidelijk dat deze loc van het type RT11 is, gezien de 11pk motor en de zware bufferblokken. Verdere details (o.a. Bierens versnellingsbak) verraden dat de loc niet tot de nabestelling uit 1966 behoort, dan zou de loc tussen 1957 (introductie RT11) en grofweg 1963 (laatst bekende gebouwde RT) moeten zijn gebouwd. Uit het jaar op de motor ("18") kan afgeleid worden dat de motor in 1946 + 18 = 1964 is gebouwd. Het zou dus in theorie kunnen zijn dat de loc in 1964 als een van de laatste Bierens RT11'en is gebouwd. Helemaal zeker is dat in elk geval niet! Motorwisselingen kwamen, vooral bij watergekoelde motoren, regelmatig voor omdat gebruikers wel eens vergaten het water af te tappen in de winterperiode..... De loc zelf geeft weinig bloot, op de bekende Spoorijzer plekken (versnellingsbak en achterscherm) is geen bouwjaar of verdere info te vinden.

Uit de beschikbare informatie blijkt dat deze loc, samen met 3 andere Spoorijzer Railtractoren, bij Witlofkwekerij Both in Gouda terecht is gekomen. 

Een YouTube film laat het bedrijf Nibo (van Nico Both) in 1950 zien. De Spoorijzers zijn dan nog niet in bedrijf, maar smalspoor is zeker al wel te zien. Opvallend is het gebruik van draaischijven. De Spoorijzers waren ontworpen om op dergelijke draaischijven te passen, mogelijk verklaart dat de keuze van Both om Railtractoren te gebruiken.

Over het gebruik van de Spoorijzers bij Both is weinig bekend, wel is onderstaande foto bij Both gemaakt door Pieter van der Ham.

Met de locs en hun nummers is wel iets vreemd aan de hand. Er zouden 4 Spoorijzers zijn, maar uit het RT overzicht zijn de volgende 5 locs bekend:

• SY 125, RT8 uit 1952
• SY 148, RT8 uit 1952
• SY 156, RT10 uit 1955
• SY 160, RT8 uit 1955
• SY ?, RT11 uit 19?? (voorzien van nummer 3/30)

In 1990 zijn de RT's bij de NSS te Katwijk terecht gekomen, de vierde loc (SY 148) is wel gezien tijdens het eerste bezoek, maar is kort daarna bij/door  Both gesloopt. Er zijn totaal 3 Spoorijzers opgehaald, namelijk RT8 125, RT8 160 en de onbekende RT11. Daarna zijn de 3 loc's elk hun eigen kant op gegaan. Dat zal hieronder worden uitgelegd. 

SY 125

Fabrieksnummer 125 was een bijzondere, deze loc had de achterplaat van RT10 156. Of andersom was het juist andersom? De versnellingsbak geeft namelijk fabrieksnummer 125 aan, de achterplaat daarentegen 156! Het meest aannemelijke is dat de zwakke achterplaat van de 125 defect is gegaan. Mogelijk heeft de 156 als plukloc gefungeerd en zijn achterplaat afgestaan aan deze loc. Deze loc is nog aanwezig in Valkenburg, maar helaas (nog) niet bedrijfsvaardig. 

SY160

RT8 160 werd door de NSS bij Oving Spoor geruild tegen een bijzondere Jung loc. Daarna kon de loc door de Gelderse Smalspoor Stichting worden verworven en kwam de loc naar de toenmalige locatie in Wijchen en kwam als loc GSS 15 in dienst. De loc is in Wijchen opgeknapt en groen geschilderd. Jaren later is in Erlecom de loc weer blauw geschilderd. De loc is in 2005 met de GSS meeverhuisd naar Heteren. 

RT11 Both 30

Deze RT11 is bij de NSS, na de verhuizing naar Valkenburg, terecht gekomen in de loods met alle toekomstige projecten. Het opbouwen van het museum en bedrijfsvaardig houden van stoom- en (grote) diesellocs kreeg uiteraard prioriteit. Inmiddels zijn er al 2 RT11's bedrijfsvaardig, waarvan één (loc 232) prachtig gerestaureerd. Hierdoor was er ook weinig noodzaak om de ex-Both RT11 op te knappen. Gelukkig bleek men in Valkenburg bereid de loc af te staan, zodat ik de loc mocht overnemen. Aldus geschiede en in oktober 2018 is de loc verhuisd van de NSS (inmiddels Stoomtrein Katwijk Leiden, SKL) te Valkenburg naar de Gelderse Smalspoor Stichting (GSS) te Heteren. Daarmee zijn er nu 2 ex-Both RT's bij de GSS. 

De onduidelijkheid over het locnummer en bouwjaar heb ik helaas nog niet op kunnen lossen van de "Both 30" RT11. Het kan zijn dat het echt een RT11 betreft. In dat geval zou deze dus na 1957 gebouwd moeten zijn en dus later zijn toegevoegd aan het machinepark van Both. Als alternatief zou het ook kunnen dat één van de bestaande RT's omgebouwd is tot RT11, met zware buffers, motor en versnellingsbak. Dat laatste verklaart wel de letters "11PK" op de versnellingsbak. Dan zou het de 125 of de 156 betreffen? Op oude foto's is te zien dat enkele Both RT's een nummer hebben tussen de 1 en 4 hebben gekregen. Bij deze staat de 3 in het midden en de 0 staat verder naar rechts. Zou de 0 later zijn toegevoegd en zou deze loc als 3e RT bij Both zijn gekomen? De 3e RT qua bouwjaar zou dan op fabrieksnummer 156 kunnen slaan..... Helaas blijft het bij gissen en is dit niet zeker vast te stellen. 

Daarom zal de loc (voorlopig) als RT11 Both nummer 30 aangeduid worden op deze website.